λαυρίο

Παράλια κωμόπολη (υψόμ. 10 μ., 8.558 κάτ.) του νομού Αττικής. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού, Ν και Α της Αθήνας, στα παράλια. Αποτελεί έδρα του δήμου Λαυρεωτικής της νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Η περιοχή του Λ. ήταν μία από τις πιο ανεπτυγμένες της Αττικής, εκτός της περιφέρειας πρωτευούσης, με αξιόλογες βιομηχανικές μονάδες παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, χημικών, σπίρτων, προϊόντων από μέταλλο κ.ά., αλλά κατά τη δεκαετία του 1990 πολλές από τις βιομηχανικές μονάδες ανέστειλαν τη λειτουργία τους και χιλιάδες εργαζόμενοι έμειναν χωρίς δουλειά, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό κοινωνικό φαινόμενο, στις παρυφές της πρωτεύουσας. Οι λόγοι που συνέτειναν στην ανάπτυξή του ήταν η σύνδεσή του με το δίκτυο διανομής ηλεκτρικού ρεύματος της περιφέρειας πρωτευούσης πριν ακόμα από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, οι προστατευτικές διατάξεις υπέρ της «επαρχιακής βιομηχανίας», οι οποίες εφαρμόζονταν και για το Λ., η μικρή απόστασή του από την πρωτεύουσα κ.ά. Παρ’ όλα αυτά, αυτό δεν εμπόδισε την ταχύτατη υποβάθμιση της περιοχής, αν και τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες για αναβάθμιση. Το μετάλλευμα του Λ. περιέχει διάφορα ορυκτά ψευδαργύρου και μολύβδου, όπως ανθρακικό ψευδάργυρο, αργυρούχο γαληνίτη και κερουσίτη, καθώς και μεικτά θειούχα μεταλλεύματα, όπως γαληνίτη, σφαλερίτη και σιδηροπυρίτη. Τα μεταλλεύματα αυτά εμφανίζονται με μορφή φλεβών ή κοιτών μέσα στο κρυσταλλοσχιστώδες της Αττικής (γρανίτης της Πλάκας) και η γένεσή τους οφείλεται σε πνευματολυτικές και υδροθερμικές επιδράσεις όξινων πλουτώνιων εκρήξεων. Εξαιτίας της εντατικής εκμετάλλευσης των αποθεμάτων κατά την αρχαιότητα, κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς τους σε άργυρο, τα σημερινά αποθέματα των μεταλλευμάτων του Λ. δεν είναι πια πλούσια σε περιεκτικότητα (μόλυβδος 5-7%, ψευδάργυρος 7-8% και 50-80 γρ. αργύρου ανά τόνο). Έτσι, στη νεότερη εποχή το μετάλλευμα άρχισε να εμπλουτίζεται τόσο με τη μέθοδο της επιλογικής επίπλευσης όσο και με άλλες μεθόδους, με σκοπό να αυξηθεί η περιεκτικότητα στα μη μολυβδούχα σε 80-86%, στα ψευδαργυρούχα σε 40-48% και στον άργυρο σε 500 γρ. ανά τόνο. Ιστορία. Τα μεταλλεύματα του Λ. ήταν ενεργά από την αρχαιότητα. Η μεγάλη παραγωγή αργύρου και, συνεπώς, η μεγαλύτερη ακμή του Λ. άρχισε το 483 π.Χ., οπότε ανακαλύφθηκαν τα πλουσιότατα κοιτάσματα της Μαρωνείας, διαρκώντας μέχρι το 450 π.Χ. Η παρακμή ξεκίνησε την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου (431−404 π.Χ.) και συνεχίστηκε και μετά το τέλος του, με σοβαρότατες επιπτώσεις στην αθηναϊκή οικονομία. Επί Λυκούργου (338−326 π.Χ.) παρατηρήθηκε νέα άνθηση, καθώς πολλά μικρά ορυχεία συγχωνεύθηκαν σε λίγες μεταλλευτικές επιχειρήσεις (κοινωνίαι). Ακολούθησε νέα χαλάρωση επί Δημητρίου Φαληρέα (350−283 π.Χ.) με εξαίρεση την περίοδο 146-87 π.Χ., οπότε παραγόταν άργυρος με την ανάτηξη παλιών μεταλλουργικών σκωριών και τη διαλογή των προηγούμενων μεταλλευτικών εκβολάδων. Έκτοτε οι εργασίες σταμάτησαν εντελώς και το Λ. λησμονήθηκε μέχρι το 1864. Ίσως κάποια δραστηριότητα να σημειώθηκε κατά τον 5o αι. μ.Χ., όπως μπορεί να συναχθεί από σχετικά ευρήματα. Αποκλειστικός ιδιοκτήτης των μεταλλείων του Λ. στους αρχαίους χρόνους ήταν η Αθήνα, η ακμή της οποίας οφείλει πολλά στον λαυρεωτικό πλούτο. Επιγραφές που βρέθηκαν στην Αγορά των Αθηνών παρέχουν μία σαφή εικόνα του θέματος της εκμετάλλευσης του Λ. Εκείνο που εκπλήσσει περισσότερο στο Λ. είναι η αρτιότατη τεχνική που εφαρμοζόταν για την εξόρυξη και τον καθαρισμό του μεταλλεύματος. Η νεότερη ιστορία της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Λ. ξεκίνησε το 1864 με την ίδρυση ενός μεταλλουργείου για την ανακαμίνευση των αρχαίων σκωριών. Οι προσπάθειες επανάληψης της εκμετάλλευσης των μεταλλείων του από το β’ μισό του 19ου αι. είχαν ως επακόλουθο τη συγκέντρωση εργατικού δυναμικού, η οποία με τη σειρά της υπήρξε ένας από τους συντελεστές που προσέλκυσε βιομηχανικές επιχειρήσεις στην περιοχή του Λ. Βλ. λ. Λαυριακά ή Λαυρεωτικά. Τα μεταλλεύματα του Λαυρίου ήταν ενεργά από την αρχαιότητα. Η μεγαλύτερη ακμή του άρχισε το 483 π.Χ., οπότε ανακαλύφθηκαν τα πλουσιότατα κοιτάσματα της Μαρωνείας (σημερινής Καμάριζας), και διήρκεσε έως το 450 π.Χ. Η τελειότητα των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν στο αρχαίο Λαύριο για την εξόρυξη και τον καθαρισμό του μεταλλεύματος, όπως έχουν προκύψει από την αρχαιολογική έρευνα, είναι εκπληκτική. Στη φωτογραφία, δεξαμενή του αρχαίου μεταλλείου. Λείψανα των παλαιών μεταλλείων του Λαυρίου. Τα μεταλλεία του Λαυρίου, κατά το τέλος του 19ου αι., σε γκραβούρα της εποχής (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»). Χαρακτηριστικό κτίριο στο Λαύριο, αντιπροσωπευτικό δείγμα της παλαιάς ακμής της πόλης. Γενική άποψη του Λαυρίου, με τη Μακρόνησο στο βάθος. Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ στο Λαύριο (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

το

δοχείο για τη συγκέντρωση τού ελαίου που ρέει από το ελαιοπιεστήριο.